افزایش جمعیت ، اتمام منابع انرژی و اتلاف آن و آلودگی های ناشی ازسوخت های فسیلی ، عواملی هستند که هرروزمحدودیت های آینده بشرو مخاطرات آن را گوشزد می کنند . با توجه به محدودیت های موجود ، تنها استفاده ازروشهای درست مصرف ، بهینه سازی وسایل مصرف انرژی و به کارگیری انرژی های نو می تواند بحران انرژی را مهار کند . انسان های اولیه برای محفوظ ماندن از نیروهای طبیعت ازخود طبیعت کمک می گرفتند و درغارها و پناه درختان و بین سنگها ازخود محافظت می کردند. آنها به تدریج آموختند که سرپناه خود را دائمی ترسازند و بدین ترتیب تمدنهای مختلف جهان ، سبکها و روشهای معماری مخصوص به خود را با توجه به شرایط خاص آب و هوایی همان منطقه بکارمی بردند. آنها به نفع خود ازشرایط محیطی استفاده کرده و بوسیله خورشید ، باد وآب خانه ای راحتتر و مرفه ترساختند . اما اززمان انقلاب صنعتی به نظر می رسد ما این شکل معماری را کنار گذاشته ایم و از روشهای مصنوعی برای تأمین شرایط آسایش درساختمان استفاده می کنیم . این روش نه تنها گران است بلکه باعث تخریب محیط زیست می گردد. این است که دوباره توجه معماران ودست اندرکاران صنعت ساختمان به سمت بهره گیری هرچه بیشتروبهترازعوامل طبیعی برای گرمایش و سرمایش ساختمان معطوف گردیده است .
سابقه استفاده بشرازانرژیهای نوبسیارطولانی است و تقریبا به هنگام پیدایش انسان برمی گردد . اما نگاه امروزما به این منابع انرژی ، نگاه ابتدائی و ساده نیست بلکه می خواهیم نیازامروزبشرمتمدن و صاحب فناوریهای بسیارگسنرده و پیچیده را تأمین کنیم . بنابراین یا باید انرژی خورشیدی را به انرژی های مورد نیاز تبدیل نمائیم و یا فناوری استفاده کننده ها به نحوی اصلاح شوند که بتوانند مستقیما از انرژی خورشیدی بهره برداری کنند .
تاریخچه استفاده از انرژی خورشیدی درساختمان
درچند دهه اخیر ، نمونه های زیادی ازخانه های خورشیدی درکشورهای صنعتی و پیشرفته ساخته شده که با استفاده ازانرژی طبیعی (باد ، خورشید ، انرژی زمین گرمایی و…) گرمایش و سرمایش ساختمان را تأمین می کنند . البته اغلب طرح خانه های خورشیدی بصورت خانه های ویلایی منفرد در یک فضای بازمی باشد و استفاده ازاین فن آوری در یک سطح وسیع و درمجتمعهای مسکونی به ندرت اتفاق افتاده است .
اما قدیمی ترین کاربرد آگاهانه ایرانیان ازانرژی خورشیدی دربناها و ساختمانهای سنتی نهفته است . به عبارت دیگر سیستم های غیر فعال خورشیدی در ایران درحد پیشرفته و کامل خود اززمانهای قدیم به کاررفته است .
بخش ساختمان یکی از عمده ترین بخشهای مصرف کننده انرژی است و بهمین سبب لازم است توجه ویژه ای به مقوله بهینه سازی مصرف سوخت درساختمان مبذول نمود . از نقطه نظرکلی می توان گفت که با آگاهسازی مردم، تدوین قوانین مناسب و اصلاح قیمتها ازطریق رفع تدریجی سوبسیدهای دولتی می توان گام مؤثری در جهت بهبود مصرف سوخت درساختمانها برداشت اما جایگزینی انرژیهای تجدید پذیر بطوراعم بجای سوختهای فسیلی که عمده ترین منبع تأمین انرژی در کشورمان محسوب می شوند ، راه حلی است که مشخصه اصلی آن ، آینده نگری و رعایت توامان حقوق نسلهای فعلی و آتی است .
انرژی خورشیدی ، انرژی است ارزان ، فراوان ، سالم و تمیز که سالیان متمادی بشرازآن استفاده کرده است اما پس ازدستیابی به منابع سوخت فسیلی ، تجربیات گذشته را رها کرده و روز به روز به استفاده ازاین منابع افزود. بطوریکه پس ازآن چنان مصرف لجام گسیخته و اتلاف این منابع ، آینده تیره ای در پیش رو است که درآن منابع سوخت پایان یافته است . این دورنما سبب شده تا درگوشه و کنارجهان باردیگرامکان استفاده ازانرژی خورشیدی و بکارگیری آن درگرمایش و سرمایش منازل مسکونی مورد توجه قرار گیرد .
حال با توجه به روند رو به افزایش انبوه سازی و ساخت مجتمعهای مسکونی درکشور ، غالب رویکرد به استفاده ازانرژی های طبیعی درمجتمعهای مسکونی و چگونگی طراحی این ساختمانها به صورت سازگاروهماهنگ با طرحهای خورشیدی می باشد.
کاربرد انرژی خورشیدی درساختمان ها
منظوراز کاربرد انرژی خورشیدی درساختمانها بهره گیری هرچه بهترازنورخورشد درجهت تأمین نیازهای گرمایی وسرمایی و در صورت لزوم تأمین الکتریسیته ساختمانها می باشد . در مرحله اول با بکارگیری طراحی معماری خورشیدی که تشابه بسیاری با معماری سنتی کشورمان دارد نیازهای گرمائی و سرمایی ساختمانها به حداقل رسانده می شود . دراین طراحی مسائلی ازقبیل: جهت ساختمان ، عایقکاری حرارتی ، تعیین سطح مناسب پنجره ها ، دو جداره کردن پنجره ها در برخی مناطق واستفاده از بعضی سیستم های غیرفعال خورشیدی از قبیل دیوارترومب درنظرگرفته می شوند که با اعمال این پارامترها ، انرژی مورد نیاز این نوع ساختمانها نسبت به یک ساختمان معمولی ( با زیر بنای یکسان ) درصد قابل توجهی کمتربوده و میزان این درصد بستگی به بکارگیری میزان این پارامتر ها وشرایط اقلیمی هر منطقه دارد .
از آنجائیکه ایران کشوری است با حوزه اقلیمی مختلف ، بنابراین امکانات انرژی خورشدی نیز تابعی ازاین حوزه های مختلف اقلیمی است . براین اساس برای کاهش انرژی مورد نیاز یک ساختمان می بایست طراحی آن مطابق با اقلیم آن منطقه باشد. درکلیه مناطق مختلف آب وهوایی ساختمانهایی که برطبق اصول طراحی اقلیمی ساخته شده اند ضرورت گرمایش و سرمایش مکانیکی را به حداقل کاهش می دهند .
اطلاعات مورد نیاز برای دستیابی به اهداف فوق را می توان به پنج بخش تقسیم نمود .
۱- بررسی خصوصیات تابش خورشیدی
۲ – بررسی وضعیت دما
۳ – بررسی خصوصیات میزان بارش و رطوبت